Έθιμα - Τα Ζεϊμπέκια

Τα Ζεϊμπέκια θα λέγαμε ότι είναι μια αποκριάτικη παράσταση με θέμα την απαγωγή της νύφης (αρχιχανούμισας), που είναι η  γυναίκα του καπετάνιου . H παράδοση λέει ότι το έθιμο αυτό το έφεραν πρόσφυγες  Έλληνες  από την Μικρά  Ασία .

Το αποκριάτικο αυτό έθιμο γινόταν την τελευταία Κυριακή των αποκριών, στην  Άνω Σύρο και στην Ερμούπολη .

Τα Ζεϊμπέκια ήταν μια ομάδα 30 – 40 ατόμων που αποτελούνταν από:

Τον πρώτο καπετάνιο,
Τον δεύτερο καπετάνιο,
Τον τρίτο καπετάνιο,  που το  αποκαλούσαν και  μουσταφά,
Την αρχιχανούμισα (γυναίκα του πρώτου καπετάνιου που ήταν ανδρας ντυμένος νύφη).
Ένα με δύο Αράπηδες, που ήταν οι υπηρέτες του Καπετάνιου

Κάθε χρόνο,  δυο μήνες πριν τις αποκριές , δήλωναν ποιοι θέλουν  να πάρουν  μέρος   στα Ζεϊμπέκια. Όλοι τους συμμετείχαν με κάποιο χρηματικό ποσό για να καλύψουν τα έξοδα  των στολών, της ενοικίαση μιας κάμαρας και της Λατέρνας, αν δεν είχαν δυνατότητα να έχουν ορχήστρα.

Η κάμαρα ήταν ένα χώρος, ένα δωμάτιο μεγάλο, όπου εκεί κατασκεύαζαν τις στολές και μάθαιναν να χορεύουν χασάπικο, χασαποσέρβικο και  Ζεϊμπέκικο.  Χορό  τους   μάθαινε ο καλύτερος χορευτής όπου και αυτός ήταν και ο Καπετάνιος των Ζεϊμπεκιών. Οι καθημερινές πρόβες στην καμάρα γίνονταν με την συνοδεία Ταμπούρλου ή Τραμπούκας. Η Τραμπούκα έμοιαζε με το τουμπελέκι αλλά ήταν πήλινο και για την κατασκευή του χρησιμοποιούσαν δέρμα σκύλου.

Από το πρωί της Κυριακής τα Ζεϊμπέκια άρχισαν να ξεχύνονται στα στενά  της Άνω Σύρου με τραγούδια και χορούς. Προς το βραδάκι τα Ζεϊμπέκια φθάνοντας σε ένα κεντρικό σημείο της Άνω Σύρου όπου είχαν νοικιάσει ένα όργανο (Λατέρνα), χόρευαν και διασκέδαζαν μέχρι τις πρωί.

Πριν αρχίσει ο χορός, ο Καπετάνιος έδινε εντολή στον Αράπη να ζωγραφίσει με το σπαθί του ένα μεγάλο κύκλο που μέσα εκεί θα χόρευαν τα Ζεϊμπέκια. Σε κάποια  στιγμή μετά το χορό των Ζεϊμπεκιών ο Αράπης τοποθετεί στο κέντρο του κύκλου δυο σπαθιά χιαστή, για να χορέψουν ο δεύτερος και ο τρίτος καπετάνιος.

Τελευταίος πάντα χόρευε ο πρώτος Καπετάνιος, όπου κανένας δεν   είχε   δικαίωμα   να τον σταματήσει παρά μόνο η αρχιχανούμισσα. Όλοι παρακολουθούσαν με θαυμασμό και με σεβασμό τον πρώτο Καπετάνιο που χόρευε. Σε κάποιο σημείο του χορού πηγαίνει να χορέψει με τον καπετάνιο η Αρχιχανούμισσα. Ο καπετάνιος όμως για να δείξει ότι δεν υποτιμά το Αράπη και ότι τον έχει σε εκτίμηση του παραχώρησε την θέση του.

Πάνω στο χορό όλοι χόρευαν μεταξύ τους. Ο  Αράπης  τότε έβρισκε την ευκαιρία να φιλήσει την Αρχιχανούμισσα και να  την απαγάγει. Γινόταν όμως αντιληπτός από τον καπετάνιο και αυτός έστελνε τα Ζεϊμπέκια να φέρουν πίσω τον Αράπη με την Χανούμισσα. Τότε ο καπετάνιος καταδίκαζε τον Αράπη γι' αυτό που έκανε σε θάνατο. Τα Ζεϊμπέκια τότε τον έριχναν στην φωτιά!

Από Βασίλης Α.